میس
لمبتون کی بود ؟
میس
لمبتون کی بود
؟ ( برای اهالی
ِ تحقیق و پژوهش
July 20, 2015 at 11:06am
ميس
لمبتون در
ايران
آن كاترين
لمبتون، در
تاريخ هشتم
فوريه 1912م در انگلستان
به‌دنيا آمد.
وی تحصیلات
عالی خود را
در رشته زبانهای
شرقی در
دانشگاه
معروف کمبریج
به پایان رساند
و بعد از
استخدام در
وزارت امور
خارجه انگلستان،
مأمور این
کشور در ایران
شد. او در ایران
زبان فارسی
خود را تکمیل
کرد؛ ابتدا
لهجه دختران
تهران را
فراگرفت و
خيلي زود به
زبان فارسي
محاوره‌اي و
كوچه‌بازاري
تسلط يافت؛ به
طوري كه
مخاطبش نمي‌توانست
تشخيص بدهد كه
او انگليسي
است. در ادامه
به اصفهان رفت
و در آن شهر
نیز لهجه‌هاي
اصفهانی و
بختیاری را
آموخت. در
مراجعت از این
سفر، چون
حادثه
شهریور
1320 نزدیک می‌شد
از طرف سفیر
انگلیس در
تهران مأمور
اداره اطلاعات
و مطبوعات
سفارت انگلیس
در ایران گردید.
لمبتون علاوه
بر زبان فارسی
به زبانهای عربی
و ترکی نیز به
خوبی تکلم می‌کرد
و لهجه محلی
این زبانها را
هم می‌دانست.
او از 1939 تا 1945
وابسته
مطبوعاتی
سفارت انگلیس
در تهران و از 1953
تا 1979 استاد
زبان فارسی
دانشگاه لندن
بود. لمبتون
دربارة ایران
و تاریخ و
قومیت‌های آن
اطلاعات
بسيار گسترده‌اي
داشت و در اين
رشته‌ها
استاد بود. به
گونه‌ای که سر
بولارد،
وزيرمختار
انگلستان در
تهران، در
تمام کارهای
خود همیشه به
لمبتون تکیه
می‌کرد و از
او
به
عنوان مشاور
عالی‌قدر در
مکاتبات خود
نام برده است.
در
گزارشی از
جلسه انجمن
سلطنتی آسیای
مرکزی در سالن
انجمن
پادشاهی
بولینگن هاوس
پیکادمی به
تاريخ
چهارشنبه
هفتم دسامبر
1960، «سر ویلیام
دیکسن» مارشال
نیروی هوایی و
رئیس انجمن،
مدال سر پرسی
سایکس مموریال
را از طرف
انجمن به وي
اهدا کرد. او
در اين مراسم
بیان داشت: ما
بر خود می‌بالیم
که در خدمت
پروفسور
لمبتون
هستیم، زیرا
وی بزرگ‌ترین
شخصیت صاحب‌نظر
انگلیسی در
مورد مسائل
مربوط به
ایران است.
لمبتون
اطلاعات
وسیعی پیرامون
تاریخ، عرف و
عادات و زبان
ایران دارد و گرانبهاترین
عامل ارتباط
بین انگلیس و
ایران محسوب
می‌شود.
لمبتون
و حزب توده در
هفتم مهرماه 1320
عده‌اى از
بقاياى گروه
پنجاه‌وسه
نفر، با
محوريت
سليمان‌ميرزا
اسكندرى گرد
هم آمدند و
حزب توده را
تشكيل دادند.
كمي
پس از تأسيس
حزب توده،
مصطفي فاتح،
عضو ايراني و
برجستة شركت
نفت ايران و
انگليس، با
حمايت
انگليس، حزب
همراهان سوسياليست
را تشكيل داد.
مصطفى
فاتح از طريق
بزرگ علوى با
برخى از روشنفكران
توده‌اي مثل
ايرج
اسكندرى،
دكتر يزدى و
عباس نراقى آشنا
شد. علوى نیز
به سفارش فاتح
به معاونت
لمبتون كه در
آن زمان رئيس
«خانه پيروزي»
بود منصوب
گرديد. احسان
طبرى نيز به
پيشنهاد بزرگ
علوى و تأييد
لمبتون در
شركت نفت
استخدام شد.
در
آن زمان خانه
پيروزى مركز
تبليغات
سياسى انگليسيها
در ايران بود
كه در تمام
دوران جنگ
جهاني دوم،
علاوه بر
ايران در منطقه
خاورمیانه،
نقش بسيار
مهمى بر عهده
داشت؛ و
كاترين
لمبتون رياست
اين مركز را
بر عهده داشت.
از
نظر انگلیسی‌ها
حکومت مصدق یک
مصیبت بود،
زیرا مسئله وی
تنها به نفت
محدود نمی‌شد،
بلکه وی چیزی
را هدف قرار
داده بود که
از آن به
عنوان سرمايه‌داري
انگليس یاد می‌کرد.
از این رو قصد
داشت سرمايه‌داري
انگليس را از
ایران بیرون
کند. لمبتون
معتقد بود
مصدق روابط
بین ملت ایران
و انگلیس را
تیره نموده
است.
لمبتون
به خوبی پی
برده بود با
وجود مصدق نمی‌توان
منافع
امپریالیسم
انگلیس در ایران
را تأمین کرد،
زیرا مصدق
حاضر به هیچ‌گونه
مصالحه‌ای بر
سر منافع ملی
ایران نبود.
بر این پایه
لمبتون تنها
راه نجات
منافع انگليس
را توسل به دخالت
پنهانی و
تضعیف موقعیت
دکتر مصدق می‌دانست.
میس
لمبتون معتقد
است که هیچ
نوع معامله‌ای
با مصدق امکان‌پذیر
نیست .
لمبتون
اعتقاد داشت
تضعیف موقعیت
مصدق می‌بایست
از بازار شروع
شود، زینر می‌توانست
مهره ایده‌آلی
باشد زیرا
علاوه بر
آشنایی زینر
با صاحب‌نفوذان
بازار، خصلت
مذهبی بازار و
تحریک آن به
وسیله خطر
کمونیسم،
موفقیت
استعمار
انگلیس در
نابود کردن
دولت مصدق را
سهل‌تر می‌کرد.
وزیر امور
خارجه انگلیس
با مطالعه طرح
لمبتون
پیشنهاد وی را
پذیرفت و بدین
ترتیب مقدمات
دخالت پنهانی
انگلیس فراهم
گردید. ایدن
در این زمینه
بیان می‌دارد:
من با خانم
لمبتون که
شناخت دست اول
و قابل ملاحظه‌ای
از ایران و
افکار
ایرانیان
دارد، کاملاً
موافقم،
پیشنهاد
لمبتون که
متضمن
نفعی تاریخی
برای
بریتانیا
بود، موضوع
بسیار قابل‌توجهی
بود، تلاش‌های
غیررسمی ما
برای تخریب
موقعیت مصدق
پیشرفت خوبی
دارد.
سرسختی
مصدق در ندادن
امتیاز به
انگلستان، انگلیسی‌ها
و آمریکایی‌ها
را بیش از پیش
متقاعد کرد که
طرح لمبتون باید
جنبه عملی به
خود بگیرد. از
این رو هربرت
مورلیسون
وزیر خارجه
کارگري اجراي
این طرح را بر عهده
گرفت و شخص
چرچیل نیز
جریان عملیات
را تا وصول
نتیجه قطعی آن
مورد تأیید
قرار داد و دستور
آغاز عملیات
چکمه را صادر
کرد. در نهایت
کودتای 28
مرداد که ناشی
از طرح‌ها و
رهنمودهای
لمبتون به
سران انگلیس،
آمریکا و اشرف
پهلوی در
پاریس بود با
موفقیت انجام
گرفت.
خانم
لمبتون در
قامت
اندیشمندی
آگاه به فرهنگ
ملت و دولت
ایران، در طول
سالهای 1320 تا 1332
با رفتار
آگاهانه خود،
کنشگری فعال در
جهت دست‌یابی
انگلیسی‌ها
به مطامع خود
بوده است.
میس
لمبتون به
روایت پرویز
راجی و علی
اصغر حکمت.
پرویزراجی
آخرین سفیر
کبیر رژیم شاه
در لندن در
کتاب ِ "
خدمتگزار تخت
ِ طاووس "
دریادداشت روز
سه شنبه 4
ژوئیه 1978
برابربا
13تیرماه 1356شمسی
می نویسد :
موقع
ظهر دنیس رایت
(سفیراسبق
انگلیس در
ایران ) برای
صرف ناهار به
سفارتخانه
آمد. ضمن صحبت
گفت : غفلت ِ
سفرای سابق
ایران
درلندن، در
بهره گیری ازنظرات
دوشیزه
لمبتون را
شماتت کرد
وگفت : نخست
وزیران
انگلیس همیشه
پس از مطالعه
ی گزارش
سفرای انگلیس
در ایران، با
دوشیزه لمبتون
به مشورت می
پردازند
ونظرات اورا
درمورد مسائل
مطرح شده جویا
می شوند. ضمنا
باید بدانید
که دوشیزه
لمبتون با " سر
آلکس دوگلاس هیوم
" و " هارولد
مکیلان "( دوتن
ازنخست
وزیران اسبق
انگلستان
)خویشاوندی
نزدیک دارد.
مترجم
همین کتاب در
پاورقی این
صفحه ازخاطرات
می نویسد : در
مورد دوشیزه
لمبتون که در
ایران به " میس
لمبتون "
معروفیت دارد
باید گفت : او
که ازماموران
نخبه ی جاسوس
انگلیس
درایران بوده
است. وی در طی
سالهای
ماموریت به
اشکال گوناگون
در کشور مان،
ضمن دوستی و
ایجاد روابط
ویژه با بعضی
ازرجال دوران
پهلوی اول و
دوم، هم
اطلاعات مورد
نظر دولت ِ
انگلیس را از
آنها کسب می
کرد وهم خط و
ربط دلخواه
دولت ِ انگلیس
را به وسیله ی
آنها درمیان
عناصر تصمیم
گیرنده رواج
می داد. (ص 211)
علی
اصغرحکمت در
کتاب ِ
دوجلدی ِ " ره
آورد حکمت " که
خاطرات زندگی
و سفر نامه
هایش را تشکیل
می دهد در
یادداشت روز
دوشنبه دهم
فروردین ماه
سال 1315 شمسی در
مورد " میس
لبمتون " می
نویسد : یک نفر
خانم جان
انگلیسی که از
دختران جوان ِ
یونیورسیته ی
لندن است برای
نوشتن رساله ی
افتتاحیه خود
که در مورد
اوضاع
اجتماعی
ایران در دوره
سلجوقی می
باشد به
اصفهان آمده
است( میس لبمتون
نام داشت )
.مدرسه ی السنه
ی شرقیه را به
پایان رسانده
است. از آقای علاء
(حسین ) معرفی
نامه داشت.
فارسی خوب حرف
می زد. چگونه
دختر جوان ( آن
ممالک ) این
گونه مسائل را
تحقیق و تتبع
می نماید
؟! .
تهیه و تدوین
- لاهیجان-
دکتربهمن
مشفقی- تیرماه
1394شمسی